Daniël Anthuenis: René Smits is een uitzonderlijk type kunstenaar. (1987)

René Smits is beeldhouwer, tekenaar en graficus. Als beeldhouwer is hij bovendien een eminent portrettist.

Het meest opvallende kenmerk van het oeuvre van Smits is de grote diversiteit van zijn werk, dat zich telkens anders, nieuw aanbiedt. Ik weiger bewust de omschrijving 'heterogeen' te gebruiken omdat deze kwalificatie onvermijdelijk negatieve associaties oproept als gebrek aan persoonlijkheid of onderhevig aan wisselende invloeden.

  

Meteen zitten wij bij de kern van de zaak: hoe verschillend het werk van Smits zich ook moge presenteren, het is telkens ten volle René Smits. Hij is zovele malen zichzelf. Of hij abstract werkt of figuratief, lyrisch of koel beheerst, in steen of hout of brons, picturaal of lineair-grafisch, klassiek harmonisch of vormelijk-experimenteeI, in elke tekening en elk beeld, in elke ets of houtsnede is de gehele persoonlijkheid van de kunstenaar uitdrukkelijk en manifest aanwezig.

  

Dus blijft de eenvoudige vraag: hoe is dit mogelijk? Het antwoord zit verborgen in de rijke persoonlijkheid en het rijpe kunstenaarschap van Smits. Hij is in Vlaanderen een uitzonderlijk type kunstenaar dat al te zeldzaam is. Hij is een reflexief artiest die zichzelf voortdurend bevraagt. Doen en denken zijn bij hem één, een niet te scheiden artistiek-creatieve daad.

  

Dit zich bevragen is veelzijdig. Het is vanzelfsprekend een onophoudelijk en telkens opnieuw bewust bevragen van het metier, van de mogelijkheden en onmogelijkheden van het materiaal, van de toepasbaarheden van deze of gene techniek. Daarom is zijn werk steeds in de ware zin van het woord een plastisch experiment, een proefondervindelijk uitproberen van de vele vormen van de plastische taal. Zo ontdekt hij in elk werk 'zijn' nieuwe vorm, schrijft hij scheppend een nieuwe taal. Belangrijk is dat hij voortdurend ook zichzelf bevraagt. Dit is in wezen een filosofische vraagstelling: wie ben ik, wat is kunst, hoe is de menselijke werkelijkheid?

  

Begaafd met een scherpe analytische intelligentie situeert hij zijn scheppende arbeid binnen de levende werkelijkheid van de artistieke geschiedenis van de mens. Daarom is hij nieuwsgierige reiziger binnen de altijd exploreerbare ruimten van de kunstgeschiedenis waarbij hij permanent geconfronteerd wordt met de plastische scheppingen van vroegere, andere meesters.

  

Elke tekening van René Smits is de voldragen synthese van een dergelijke confrontatie, die, omdat zij voldragen is, dikwijls heel spontaan, altijd intuïtief, schijnbaar moeiteloos ontstaat. Zijn werk stelt dus bijzonder hoge eisen. De aandachtige kijker krijgt echter een evenredig intensief genot dat esthetisch, intellectueel en menselijk is. Exemplarisch hiervoor zijn zijn tekeningen die stuk voor stuk een plastisch en geestelijk avontuur zijn, die ons laten ontdekken hoe eindeloos gevarieerd en rijk de taal van de tekenkunst is, hoe volmaakt hij, kunstenaar, deze taal beheerst.

  

René Smits is in-Vlaanderen een eenzame en intelligente aristocraat onder de handarbeiders van de kunst. Daarom draag ik hem deze haiku op:

 

o de eenzaamheid  /  van een boom op een bergtop  /  de zon raakt hem eerst    

 

Daniel Anthuenis, gewezen schepen voor cultuur in St-Niklaas.

(1987)